Izrael jest państwem położonym na Bliskim Wschodzie.
Czas lokalny: GMT +2.00
Kod waluty: 100 agorot = 1 nowy szekel. 1 euro = 5,7191 nowych szekeli
Prąd elektryczny: Elektryczność: 230V / 50 Hz (Jeruzalem: 220V / 50 Hz)
Populacja: Licza mieszkańców Izreala: 6 990 700 osób. Gęstość zaludnienia wynosi 336 mieszk./km²
Język oficjalny: Językiem urzędowym jest język hebrajski i aramejski.
Starożytny Izrael
Większość ludzi twierdzi, że dzieje historyczne i religijne Izraela, to ta sama historia, którą opisuje Biblia, a początkiem dziejów tego państwa było zawarcie przymierza Boga (JHWH) z Abrahamem. Jednak jeśli chodzi o samą historię, to ten początek miał miejsce, gdy w krainie Kanaan nad Morzem Śródziemnym osiedliły się pierwsze, koczownicze plemiona Izraelitów, z których co najmniej część przybyła pod wodzą Mojżesza z Egiptu. Miało to miejsce w drugiej połowie XIII wieku przed naszą erą. Prawdopodobnie w roku 1405, ale niektóre źródła mówią o 1200 przed naszą erą, Izraelici weszli do ziemi Kanaan na wschód od rzeki Jordan. Główna faza podbijania tych ziem trwała około 6 lat – do około 1399 r. p.n.e. Po ich zdobyciu, całość podzielono na 12 plemion Izraela.
Plemiona te, które były ciągle zagrożone przez Filistynów, około 1030 r. p.n.e. zjednoczyły się i stworzyły jedno państwo. Tak powstało Starożytne Królestwo Izraela, a jego pierwszym królem został Saul. Za panowania kolejnego króla – Dawida (1006 – 970 p.n.e.) Izraelici dzięki działaniom zbrojnym podbili inne plemiona zamieszkujące te ziemie (Filistynów, Moabitów i Aramejczyków), podbili znaczne terytoria, udało im się podbić również Jerozolimę, którą wybrali na swoją stolicę. Syn Dawida – Salomon sprawował władzę w czasie pokoju, a dzięki jego rządom Izrael stał się bardzo rozwiniętym gospodarczym krajem jak na tamte czasy. Właśnie podczas jego panowania powstała w Jerozolimie Wielka Świątynia. Niestety po jego śmierci państwo zostało podzielone na dwa królestwa: południowe królestwo Judy (dwa pokolenia) i północne królestwo Izraela (dziesięć zbuntowanych pokoleń pod wodzą Jeroboama I). Oba te królestwa żydowskie przez setki lat były ze sobą skłócone. W sojuszach z innymi państwami bardzo często występowały przeciw sobie.
W 722 roku przed naszą erą Izrael został zajęty przez Asyrię. Po jednym z buntów ludności żydowskiej Asysryjczycy wywieźli większość mieszkańców tego kraju, a na ich miejsce sprowadzili ludność z Babilonii. Po upadku Asyri w 609 roku przed naszą erą Królestwo Judy zostało opanowane przez wojska egipskiego faraona Necho II, a następnie w 586r p.n.e. zajęte przez władcę Babilonu, Nabuchodonozora II. Jerozolima w tym samym roku została zniszczona, Wielka Świątynia zburzona, a ludność uprowadzona w niewolę do Babilonii. Powrót Izraelitów do swojej ojczyzny był możliwy dopiero w 583r p.n.e., za zgodą perskiego króla Cyrusa, który podbił Babilon. Juda jako prowincja Jehud uzyskała częściową autonomię. W latach 520-515 p.n.e. wzniesiono w Jerozolimie Drugą Świątynię.
Przez kolejne wieki na terenie tego państwa dochodziło do kolejnych wojen i rozłamów. Miało miejsce także wiele powstań i zmian władców. Historia z pewnością nie oszczędziła tego państwa, czego przykłady mamy także w czasach obecnych.
Ukształtowanie powierzchni i klimat Izraela
Izrael jest z pewnością państwem wyżynno – górzystym. Geografowie wyróżniają w nim cztery podstawowe pasy: pas wybrzeża, centralny pas gór, dolinę Jordanu i pustynię Negew.
Od granicy z Libanem na północy, aż do Strefy Gazy na południu ciągnie się pas wybrzeża wzdłuż Morza Śródziemnego. W północnej części wybrzeża znajduje się Zatoka Hajfy, która jest położona u stóp Góry Karmel. W kierunku południowym ciągnie się pas nizin zajmowany przez Równinę Szaron.. Tereny położone na wybrzeżu cechują się dużą wilgotnością. Słynie on też z upraw rolniczych (głównie owoców cytrusowych oraz winorośli). W tym terenie płyną jedynie dwie rzeki: Jarkon oraz rzeka Kiszon .W kierunku wschodnim od wybrzeża Morza Śródziemnego ciągnie się wyżynno-górzysta część kraju. W północnej części tego regionu znajdują się góry i wzgórza Górnej i Dolnej Galilei Najsłynniejszymi szczytami Galilei są: Meron (1 208 metrów nad poziomem morza) oraz góra Tabor (575 metrów nad poziomem morza). Tutejsze doliny ciągną się z kierunku zachodniego na wschodni. Największa z nich to Dolina Jezreel. Na wschód od Galilei zlokalizowane są Wzgórza Golan. Na południe od Galilei rozciągają się wzgórza Samarii. Wzgórza w tym regionie mają wysokość do 800 metrów nad poziomem morza. Kraina ta przechodzi na południu w Judeę, a na jej północnym końcu leży Jerozolima. Na wschód od centralnych wzniesień znajduje się rów tektoniczny Doliny Jordanu, w którym płynie z pewnością największa izraelska rzeka – Jordan, która ma długość 322 kilometry. Źródła tej rzeki leżą na północy, na zboczach najwyższego szczytu tego kraju, góry Hermon (2 814 m n.p.m.). Następnie rzeka przepływa przez Dolinę Hula i wpada do Jeziora Tyberiadzkiego . Kierując się dalej na południe, rzeka Jordan płynie rowem tektonicznym i kończy swój bieg w Morzu Martwym . Lustro wody znajduje się w najniższym punkcie Ziemi – 408 metrów pod poziomem morza (i ciągle się pogłębia). Na południe od Morza Martwego znajduje się Arava i Zatoka Akaba. Na samym południowym końcu kraju znajduje się pustynia Nagew, która zajmuje mniej więcej połowę (12 tysięcy kilometrów kwadratowych) powierzchni kraju.
W Izraelu panuje klimat śródziemnomorski, który charakteryzuje się bardzo ciepłymi i suchymi latami i łagodnymi zimami. Nie mniej jednak na klimat tego kraju ma bardzo duży wpływ, suche i gorące powietrze pochodzące z nad Sahary, a także z Półwyspu Arabskiego. Średnie temperatury w styczniu wahają się między 14, a 16 stopni Celsjusza natomiast w lipcu między 28, a 33 stopnie Celsjusza. Pod względem sumy rocznych opadów jest bardzo duża różnica pomiędzy północą (600 – 800 milimetrów), a południem (około 50 milimetrów) kraju.
Kuchnia izraelska
W obecnych czasach w kuchni izraelskiej podaje się przysmaki z różnych stron świata. Jest to bardzo charakterystyczne dla wszystkich krajów, gdzie jest dosyć duży ruch turystyczny. Ci którzy mieli możliwość spotkania się z tradycyjną kuchnią izraelską nie są zbyt zadowoleni. Panuje przekonanie, że potrawy w tym kraju są bardzo proste i mało wyszukane, ale równocześnie syte i smaczne.
Jednak tak naprawdę jest nieco inaczej, kuchnie tego kraju jest bardzo różnorodna i urozmaicona. Sztuka kulinarna w Izraelu jest połączeniem pomiędzy różnymi kuchniami (arabską, turecką i wschodnio – azjatycką). W Izraelu dominują potrawy arabskie, a także dania typowo wschodniej kuchni. Najbardziej jest to widoczne podczas podawania przystawek. Zazwyczaj podawane są one przed daniami głównymi. Przystawki to lekkie dania, Zazwyczaj podawane są one lekko doprawione, a dodatkowo powinny być podawane na typowym tamtejszym chlebie – pita. Siekane mięso, przyprawione dużą ilością pieprzu i zapieczone po zwinięciu w cienkie rurki to typowo arabska potrawa. Takie danie nazywane jest marokańskimi cygarami. Mussachan to również danie, którego korzenie znajdują się w kulturze arabskiej. Przyrządzane jest z kurczaka pieczonego, a dodawana jest do niego cebula, migdały i przyprawy, a podawane jest to wszystko na chlebie pita. Kuchnia tuirecka ma tu również swoje wpływy objawiają się one na przykład w potrawie tahini (pasta z nasion sezamu, z natką pietruszki, oliwą, cytryną i czosnkiem). Innym turecko greckim akcentem jest znany nad Morzem Śródziemnym deser przyrządzany z plastrów ciasta przekładanych masą orzechowo – migdałową i nasączonych miodem lub syropem – baklava.
Wiele restauracji oferuje wysoki poziom usług i duży wybór potraw środkowowschodnich, które z pewnością zadowolą każdego smakosza. Poza kuchnią lokalną istnieją liczne restauracje, które specjalizują się w potrawach międzynarodowych. W kawiarniach można coś taniej przekąsić, ale wybór potraw jest dość ograniczony. Znakomite szybkie przekąski oferują uliczne bary i kioski, które można spotkać niemal na każdym kroku.
Oczywiście mówiąc o kuchni izraelskiej nie można pominąć koszerności.
Trzeba pamiętać, że zwyczaje kulinarne w Izraelu związane są z obowiązującymi Żydów ścisłymi przepisami dietetycznymi. Zasady te dotyczą nie tylko sposobu przyrządzania potraw i składników do nich używanych, ale również sposobu podawania dań. Na przykład w czasie święta pesach restauracje koszerne nie mogą podawać ciastek i chleba. Jeżeli chodzi o napoje to ten kraj nie różni się niczym w porównaniu z innymi państwami. Tu również pije się kawę, herbatę, soki czy piwo.
Kultura Izraela
Tak naprawdę kultura Izraela jest bardzo dynamiczna i jak niektórzy to nazywają „trudna do zdefiniowania”. Pomimo tego, że stolicą państwa jest Jerozolima to największe placówki kulturalne mieszczą się w Tel – Awiwie. Różnorodność kulturowa jest spowodowana głównie tym, że mieszkańcy Izraela pochodzą z różnych kontynentów i przeróżnych krajów. Właśnie tu miesza się kultura z niemal całego świata.
W ostatnich latach coraz mniej pieniędzy przeznacza na kulturę, nakłady finansowe są znacznie mniejsze niż w innych krajach. Najwięcej przeznacza się na działalność Filharmonii Narodowej, która gra koncerty w wielu krajach, a także w radiu i telewizji. Rząd wspiera także wiele małych orkiestr, w których grają głównie muzycy z byłego ZSRR. Pomimo niezbyt dużego wsparcia od strony władz w tym kraju bardzo dobrze rozwijają się szkoły tańca nowoczesnego. Izrael wychował wielu znanych tancerzy, którzy robią karierę, poza granicami swojego kraju. W większości miast tego kraju działają galerie sztuki i muzea, które są bardzo chętnie odwiedzane. W całym kraju jest ponad 200 różnych muzeów, które w swych zbiorach mają zarówno militaria, jak i przedmioty sakralne czy też przedmioty związane z burzliwą historią tego kraju.
Muzyka izraelska jest bardzo różnorodna i podobnie jak wiele innych dziedzin, stanowi połączenie Wschodu i Zachodu. Miesza w sobie bardzo różnych gatunków. Można w niej usłyszeć silne wpływy muzyki żydowskiej pomieszanej z arabskim popem, izraelskim hip – hopem, czy też z muzyką heavy metal. Ostatnie lata przyniosły bardzo duża popularność muzyce elektronicznej. Dużą popularnością w tym kraju cieszą się także tradycyjne, a poza tym działa również kilka grup baletowych. W Izraelu jest wiele teatrów. Najważniejsze i największe z nich to: Narodowy Teatr Habima w Tel Awiwie, Teatr HaKameri w Tel – Awiwie, Teatr Beit Lessin w Tel – Awiwie, Teatr Gesher w Jafie, Teatr HaKhan w Jerozolimie, Teatr w Hajfie i Teatr w Beer Szewie.
Na początku istnienia Izraela powstawała współczesna literatura i proza hebrajska, jej największymi przedstawicielami byli: Natan Alterman, Awraham Szlonski i Lea Goldberg oraz Samuel Agnon. Z poetów należy wymienić Jehuda Amichaja, Natana Zacha i Dawida Awidana. Najsłynniejszymi pisarzami byli Mosze Szamir, Aaron Megged, Amos Oz, Abraham B. Jehoszua, Meir Szalev i wielu innych. Wielka zmiana w mentalności ludzi zaczęła się pojawiać w 1993 roku kiedy otwarto ogólnokrajowy kanał telewizyjny Chanel2. Od samego początku jego istnienia nadawano produkcje amerykańskie i brytyjskie.